Hoe passen duurzaamheid en innovatie in een levensvatbare strategie?

“Duurzaamheid moet integraal onderdeel zijn van de bedrijfsstrategie. CSR (Corporate Social Responsibility, red.) is achterhaald. Te vaak komt dat namelijk neer op: jezelf verrijken en achteraf een klein beetje teruggeven in de hoop op een goede pers. Daarmee laat je de hele innovatiekracht, de impact die je als bedrijf kun hebben op de maatschappij, compleet buiten beschouwing. Begrijpen waar een bedrijf voor staat, waar de maatschappij naar toe gaat, hoe een bedrijf zich dienstbaar aan de maatschappij kan opstellen en waar behoefte aan is: dat is voor mij duurzame bedrijfsvoering. Hoe je daar geld mee verdient is een strategische vraag. Het ene kan niet zonder het andere.”

“We hebben maar één planeet en binnenkort tien miljard mensen die daar allemaal fatsoenlijk op willen leven. Met innovatie kun je proberen oplossingen te creëren die aan deze randvoorwaarde voldoen.”

Een voor de hand liggende vraag in dit verband is waar Philips voor staat. Metzke: “Philips heeft als uiteindelijke doel om mensenlevens te verbeteren. Toen ik hier begon was ik benieuwd wat dat betekent. Wiens leven hebben we verbeterd? Waardoor? Ik werd in eerste instantie vriendelijk uitgelachen. Maar we hebben wereldwijd onderzoek laten doen, een meetmethode ontwikkeld, en op basis daarvan gezegd dat we binnen vijf jaar de levens van 500 miljoen mensen wilden raken met gezondheidstechnologie. Daar hebben we een programma voor opgesteld. Toen Frans van Houten CEO werd heeft hij dit voorgelegd aan de board. Daarop is een doelstelling voor heel Philips geformuleerd die onze bedrijfsbrede purpose geworden is, namelijk het verbeteren van 2,5 miljard mensenlevens per jaar in 2030.”

De beslissingen die worden genomen om dat te bereiken berusten sterk op goede data. “De rode draad bij Philips is: hoe vergroten we onze positieve impact en beperken we de negatieve milieueffecten? Daarvoor moet je eerst goed begrijpen waar de impact zit, ook cijfermatig. Waar kun je op welke manier invloed uitoefenen? Dat moet je vertalen naar strategie en innovatie.”

Er zijn bedrijven die hun organisatie hebben opgebouwd rond hun purpose, en ook hun supply chain daarop hebben ingericht. Is het moeilijker om je purpose na te streven vanuit een bestaande beursgenoteerde corporate?

“Dat ligt eraan wat je doel is. Ik heb mezelf natuurlijk ook afgevraagd waar ik het best kon gaan werken, wat mijn platform moest zijn. Je kunt je aansluiten bij een start-up of scale-up en proberen daar dingen voor elkaar te krijgen. Zulke organisaties zijn beweeglijker, maar ook kleinschaliger. Een zeilboot is wendbaarder dan een vrachtschip. Maar als een vrachtschip 2 of 3 graden van koers verandert, of zelfs 10 tot 15 graden over de jaren heen, dan heb je waarschijnlijk meer impact. Dat is een afweging. Ik vond Philips een mooie match. Het was voor mij als kind al een droombedrijf. En wanneer we met de veranderingen die op ons af komen willen omgaan, hebben we de industrie nodig. Ook de oude industrie.”

De focus van Philips ligt steeds duidelijker op gezondheidszorg. Valt er in de zorgsector veel milieuwinst te behalen?

“In de zorg is lang helemaal niet op milieueffecten gestuurd. Dat heeft eraan bijgedragen dat de zorgsector een van de meest vervuilende sectoren is. Ziekenhuizen zijn energie-intensief. In een gemiddeld ziekenhuis wordt 13 kilo afval per bed per dag geproduceerd. De CO2-emissie van de zorg is groter dan die van alle luchtvaartmaatschappijen bij elkaar. Daar werd binnen de zorg niet breed over gesproken, laat staan actie op ondernomen. Maar de laatste jaren is er meer aandacht voor.”

En dat is niets te vroeg, denkt Metzke. “Op dit moment heeft de helft van de mensheid nog niet eens toegang tot de zorg. Er lopen vier miljard mensen rond die nooit van hun leven een dokter zien. Daar liggen kansen voor ons. Wij willen ervoor zorgen dat iedereen op termijn toegang heeft tot kwaliteitszorg. Daartoe moet je nadenken over technologie, maar ook over wat er nodig is om die technologie bruikbaar te maken, en hoe je de ecologische voetafdruk per patiënt effectief kunt terugdringen.”

“Er is een beweging op gang gekomen van koplopers die klimaatneutraal willen worden. De intentie is er, maar ziekenhuizen weten vaak niet waar ze moeten beginnen, waar de echte impact ligt.”

Welke stappen kan Philips zetten om de zorgsector te helpen?

“Ruim 70% van de impact van de zorgindustrie ligt buiten het ziekenhuis: denk aan inkoop, patiëntenbewegingen, technologie. Daar kan Philips een rol in spelen. Energie-efficiënte beeldgevende apparatuur helpt direct om kosten te besparen in een ziekenhuis en de CO2-emissies in radiologie te verminderen. Dat is stap één. De tweede stap is nadenken over alle indirecte energie die je nodig hebt om dat soort apparatuur te maken. Als het lukt om onderdelen langer te gebruiken bevordert dat de circulaire economie. Via refurbishment, recycling of afspraken met toeleveranciers kun je milieuwinst boeken.”

Wie de zorgsector wil helpen duurzamer te worden kan natuurlijk zelf niet achterblijven, weet Metzke. “Wereldwijd is de productie van Philips sinds 2020 CO2-neutraal, en we hebben Science Based Targets voor scope 1, 2 en 3. Vier jaar geleden hebben we onze suppliers uitgenodigd om met ons mee te doen. Inmiddels heeft bijna de helft van onze 15.000 suppliers zich gecommitteerd aan deze beweging, dus onze hele supply chain is energie-efficiënt aan het worden. De derde hefboom is meedenken over hoe zorg efficiënter georganiseerd kan worden in het ziekenhuis. Bijvoorbeeld door kunstmatige intelligentie in te zetten om de scantijd met 50% te decimeren en twee keer zo veel mensen te helpen.”

Hebben de recente mondiale ontwikkelingen directe invloed op jullie bedrijfsvoering en doelstellingen?

“Geopolitiek hebben we sinds de val van de muur geprofiteerd van relatieve rust in de wereld, maar historisch gezien zijn zulke periodes altijd van beperkte duur. Sinds de oorlog in Joegoslavië zijn we duidelijk richting multipolariteit gegaan. Dat dwingt bedrijven om weerbaarder te worden. Je kunt nadenken over regionaliseren, over wat je waar doet, over kortere leverketens, het minimaliseren van CO2-uitstoot, en het hergebruik van materialen. Dat zijn allemaal zaken die je weerbaarheid in een volatiele wereld verbeteren, en minder afhankelijk maken van andermans energie. Philips heeft in veel delen van de wereld eigen windparken. Dat is wat mij betreft de essentie van duurzaamheid: begrijpen wat op de middellange en lange termijn de trends en ontwikkelingen zijn waarbinnen je als bedrijf succesvol kunt blijven opereren in en met de maatschappij.”